Wat mag je eigenlijk wel nog zeggen?

woke

Sinds de wokebeweging lijkt een doodnormaal gesprek vaak te stranden in onbegrip. Je gebruikt een “foute” term of vergeet een gevoeligheid van één van de vele minderheidsgroepen, die plotseling als paddenstoelen uit de grond lijken te zijn gerezen. Wie niet elk woord zes keer afweegt maakt de kans vroeg of laat beschuldigd te worden van niet "woke" genoeg te zijn door met zijn of haar woorden onbedoeld een ander te kwetsen. Mogen we nog kritisch zijn en een mening hebben?

Filosoof Tinneke Beeckman en socioloog Walter Weyns schreven er en boek over.

Generatiekloof

Filosoof Tinneke Beeckman: ‘De generatiekloof brengt ook een communicatiekloof met zich mee. Voor de oudere generatie staan de beleefdheidsregels vast. Ze hechten aan de normen die ze als kind hebben geleerd. Jongeren vinden echter dat ze helemaal zelf kunnen bepalen wat ze beleefd of kwetsend vinden. Ze vinden dat de regels maakbaar zijn. Vrijheid betekent dat de ander hun wens respecteert. Als anderen dat niet doen, noemen ze dat een inperking van hun vrijheid. Voor de oudere generatie is dat maar moeilijk te begrijpen.'

Socioloog Walter Weyns: ‘Woke-activisme is vaak generatiegebonden. Jonge mensen zijn moreel gevoeliger dan ouderen. Ze maken een duidelijker onderscheid tussen goed en kwaad en trekken vaker dan ouderen de kaart van de social justice warrior. Het woke gedachtegoed legt onderdrukking bloot, maar ook zij gebruiken exclusiemechanismen. Als iemand iets zegt dat anti-woke is, kan die persoon worden geweerd.'

Cancel culture en toenemende polsarisering

Met de wokebeweging ontstond ook de cancel culture: het boycotten of uitsluiten van een persoon of organisatie vanwege ongewenste gedragingen of uitingen. Vaak op sociale media, waarop een oproep wordt gelanceerd deze persoon of organisatie te boycotten.

Lijkt niet meteen woke om iemand of iets te boycotten, maar het is een overgewaaide trend uit de VS na de #METOO-beweging. In principe zou het wokeprincipe moeten leiden tot gezonde, morele discussies maar sociale media steekt hier toch een stok in de wielen. Vaak ontbreekt het in sociale discussies aan meerdere perspectieven en echte dialoog waardoor een succesvol moreel gesprek uitblijft.

Zo onstaat cancelcultuur, de nieuwste vorm van sociaal straffen. Een groep gelijkgestemden bepaalt wat goed of fout is en trekt hieruit conclusies of stapt over tot actie: cancellen. Zowel de woke beweging als de cancel culture wil hun gelijk halen. En zo botst het.

Hoe gaan we naar een gezonde debatcultuur?

Door te beseffen dat het allemaal niet zo zwart-wit is. Door weg te stappen van de toenemende polarisering maar door in debat te gaan met elkaar. Vrije meningsuiting is daarbij belangrijk, maar ook de wil om te luisteren naar de ander. Je gelijk halen is ondergeschikt.

Hoe installeer je een gezonde debatcultuur?

  • Besef dat iedereen spreekt en handelt vanuit zijn eigen wereldmodel. Je wereldmodel is hoe je naar de wereld, jezelf en anderen kijkt. Het is de verzameling van al jouw overtuigingen.
  • En besef dat het ene wereldmodel niet beter of slechter is dan het andere.
  • Luister aandachtig.
  • Neem dingen minder snel persoonlijk op. Blijf bij de feiten.
  • Stel vragen. Of beter gezegd: stel goeie vragen!
  • Transparant en duidelijk zijn is een must.

Wanneer gaan we te ver?

Philippe Van Parijs is hoogleraar filosofie aan de UCL, de Franstalige dochteruniversiteit van de KU Leuven. "Het is belangrijk dat proffen een actieve rol kunnen spelen in het publieke debat, en dat dit op een veilige manier kan gebeuren, zonder angst voor de gevolgen."

"Ik voel me zelf niet geremd om dit te doen, maar ik voel die angst wel bij collega's die bezig zijn met gevoelige domeinen, zoals dekolonisatie. Maar het blijft belangrijk om met standpunten naar buiten te komen. Eerst en vooral: om dat op een verantwoordelijke manier te doen, en niets te zeggen zonder het te checken. En langs de andere kant door aandacht te hebben voor de manier waarop we iets zeggen, en niet nutteloos beledigend uit de hoek te komen."

Als we ons niet meer durven te uiten, als alles een mijnenveld wordt, ... Dan gaan we te ver. Als je iemand vergeet aan te spreken met "hen" en daarop wordt gelyncht, gaan we te ver. We moeten ons gezond blijven behouden en de punten van hiervoor in acht houden: ieder handelt ook maar naar zijn eigen vermogen. Het is goed dat we anderen willen bijleren, maar de manier waarop we dat doen moet realistisch zijn.

Bronnen:

Brengt de generatiekloof een echte kloof in tussen je gezin? Neem contact op voor gezinstherapie.

Deel deze pagina: